Sprawy ekstradycji często są przedmiotem rozpoznania przez Europejski Trybunał Praw Człowieka – skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na postanowienie w przedmiocie prawnej dopuszczalności ekstradycji jest często ostatnią „deską ratunku” dla osoby ściganej.
Najczęstszym przedmiotem skargi do Europejskiego Trybunału Praw Czlowieka w przypadku ekstradycji jest naruszenie art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zgodnie z którym nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.
Ekstradycja bowiem w świetle art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wartości jest zakazana, jeżeli istnieją poważne podstawy do uznania, że osoba ścigana może zostać narażona w kraju wnioskującym o ekstradycję na realne ryzyko tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania lub karania w kraju.
Fakt, że potencjalnym sprawcą złego traktowania jest państwo niebędące stroną Konwencji, jest bez znaczenia.
W trakcie rozpatrywania skargi przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, ekstradycja ściganego może zostać wstrzymania w przypadku zastosowania przez Trybunał środka tymczasowego na podstawie art. 39 regulaminu Trybunału. Oznacza to, że w przypadku zastosowania przez Europejski Trybunał Praw Człowieka środka tymczasowego w postaci wstrzymania ekstradycji do momentu zakończenia postępowania przed Trybunałem (rozpatrzenia skargi), ścigany nie może zostać wydany państwu obcemu.
W świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ekstradycja może zostać uznana za niedopuszczalną w wielu sytuacjach.
Ekstradycja przykładowo nie może nastąpić, jeśli mogłyby oznaczać narażenie na ryzyko skazania na karę dożywotniego więzienia bez żadnej możliwości przedterminowego zwolnienia (tak, m.in. sprawa Trabelsi przeciwko Belgii, skarga nr 140/10 – w orzeczeniu tym, dotyczącym ekstradycji do Stanów Zjednoczonych Trybunał wskazał, że „żadna z przewidzianych procedur nie stanowi mechanizmu kontroli, który wymagałby od władz krajowych ustalenia, na podstawie obiektywnych, uprzednio określonych kryteriów, o których więzień posiada szczegółową wiedzę w czasie nałożenia kary dożywotniego pozbawienia wolności, czy w okresie odbywania kary więzień się zmienił i poczynił takie postępy, że dalsze uwięzienie przestało być uzasadnione na podstawie uprawnionych względów penologicznych (zob. paragraf 115 powyżej.”).
Ekstradycja nie może również nastąpić, jeżeli mogłaby oznaczać narażenie na ryzyko skazania na karę śmierci (Shamayev i 12 innych osób v. Gruzja i Rosja z dnia 12 kwietnia 2005 r., Izba (Sekcja II), skarga nr 36378/02). Trybunał zwraca również uwagę na kwestię związane z zapewnieniem osobie wydalanej w kraju przyjmującym właściwego leczenia – w wyroku Aswat przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr. 17299/12 Trybunał wskazał – w przypadku ekstradycji do Stanów Zjednoczonych na istnienie realnego ryzyka, iż ekstradycja skarżącego do innego kraju i do innego, potencjalnie bardziej wrogiego środowiska więziennego doprowadziłaby do znacznego pogorszenia jego zdrowia psychicznego i fizycznego oraz że takie pogorszenie mogłoby osiągnąć próg określony w art. 3.
Kwestia właściwej ochrony przed traktowaniem sprzecznym z art. 3 pojawia się nie tylko w przypadku ekstradycji do krajów nie będących stroną Konwencji, ale również w przypadkach europejskiego nakazu aresztowania (ENA) – w wyroku Romeo Castano przeciwko Belgii (skarga nr 8351/17) Trybunał podkreślił obowiązek zaniechania ekstradycji, jeżeli zachodzą istotne przesłanki do uznania, że dana osoba, w razie ekstradycji do tego kraju, stanęłaby w obliczu realnego ryzyka poddania jej traktowaniu sprzecznemu z art. 3, nawet w przypadku europejskiego nakazu aresztowania.
Commentaires